Τα ζητήματα που αφορούν στην απανθρακοποίηση, την παροχή προσιτής ενέργειας για όλους και της βιωσιμότητας είναι ιδιαίτερα σημαντικά και η μετάβαση σε μια πιο πράσινη, βιώσιμη και ανθεκτική οικονομία αποτελεί βασική παράμετρο της σύγχρονης στρατηγικής τόσο σε ευρωπαϊκό όσο και σε εθνικό επίπεδο. Οι προκλήσεις που αντιμετωπίζουμε όσον αφορά στα πιο πάνω είναι κρίσιμες και παρά τις συνεχείς και προς την ορθή κατεύθυνση προσπάθειες, η πρόοδος παραμένει αργή, ειδικά σε τομείς όπως η διαφοροποίηση του ενεργειακού μείγματος, της αναβάθμισης των υποδομών και της ενίσχυσης της ενεργειακής απόδοσης.
Η μετάβαση προς τις Ανανεώσιμες Πηγές Ενέργειας παραμένει μια σημαντική συνιστώσα στην διαδικασία της απανθρακοποίησης της Κύπρου, αλλά, σύμφωνα με πρόσφατη Έκθεση της Ευρωπαϊκής Επιτροπής και παρόλο που το ποσοστό ηλεκτροπαραγωγής που προέρχεται από χρήση ΑΠΕ (κυρίως από φωτοβολταϊκά) αυξήθηκε από 20% το 2023 σε 24% το 2024, παραμένει κάτω από τον μέσο όρο της Ευρωπαϊκής Ένωσης, με τον στόχο να παραμένει το 33% μέχρι το 2030. Προς τούτο απαιτείται η επιτάχυνση των έργων και η πολιτική συνέπεια για την επίτευξη του στόχου, ενώ ζητήματα που αφορούν, για παράδειγμα, στην ηλεκτρική διασύνδεση των δικτύων Ελλάδας, Κύπρου και Ισραήλ μέσω του Great Sea Interconnector παραμένουν ανεπίλυτα και αμφιβόλου αποτελέσματος. Η ουσιαστική απουσία υποδομών αποθήκευσης ενέργειας που παράγεται από ΑΠΕ παραμένει ένα από τα σημαντικότερα προβλήματα που αντιμετωπίζουμε, με τις ενέργειες που πρέπει να γίνουν προς τούτην την κατεύθυνση να είναι επιτακτικές
Ένα έτερο ζήτημα είναι το κόστος της ενέργειας και η ενεργειακή φτώχεια, με την προσιτή τιμή της ηλεκτρικής ενέργειας να παραμένει μείζον ζήτημα, παρά τις ενέργειες προς την σωστή κατεύθυνση, με την Κύπρο να συγκαταλέγεται στις χώρες με τις υψηλότερες τιμές ηλεκτρικής ενέργειας για τα νοικοκυριά και τις επιχειρήσεις στην Ευρωπαϊκή Ένωση, γεγονός που έχει άμεσες συνέπειες τόσο για τα ίδια τα νοικοκυριά αλλά και για την ανταγωνιστικότητα των κυπριακών επιχειρήσεων. Η ανάγκη για μείωση του κόστους και ταυτόχρονα για μείωση των εκπομπών αερίων του θερμοκηπίου οδηγεί στην αναζήτηση λύσεων για την απανθρακοποίηση της οικονομίας, με έμφαση σε τομείς όπως οι μεταφορές, τα κτίρια, η μικρή βιομηχανία και η γεωργία.
Πέραν των πιο πάνω, η επίτευξη των κλιματικών στόχων για μείωση κατά 32% των εκπομπών αερίων του θερμοκηπίου έως το 2030 σε συγκεκριμένους τομείς βρίσκεται εκτός τροχιάς στο παρόν στάδιο, με επιπρόσθετα έργα να απαιτούνται, ενώ η ανάγκη για ενεργειακή αποδοτικότητα των κτιρίων παραμένει μια σημαντική πρόκληση, η κατάσταση στις μεταφορές ανησυχητική και η ευαλωτότητα της Κύπρου στις κλιματικές αλλαγές παράγοντας ανισορροπίας σε όλες τις προσπάθειες. Η ενσωμάτωση των κλιματικών κινδύνων στον δημοσιονομικό σχεδιασμό είναι προς την σωστή κατεύθυνση αλλά απαιτούνται πολύ περισσότερες επενδύσεις στην προσαρμογή και ετοιμότητα, ούτως ώστε η χώρα να καταστεί ανθεκτική στις κλιματικές αλλαγές και έτοιμη για την αντιμετώπιση όλων των περιβαλλοντικών απειλών.
Οι προκλήσεις που αντιμετωπίζει η Κύπρος περιλαμβάνουν επίσης την διαχείριση του νερού και των λυμάτων, την κυκλική οικονομία και την διαχείριση αποβλήτων, με το σύνολο των προκλήσεων να είναι κρίσιμες για την μελλοντική βιωσιμότητα και προσαρμοστικότητα της χώρας στο νέο περιβάλλον που διαμορφώνεται. Το σταυροδρόμι στο οποίο βρισκόμαστε όσον αφορά στην πράσινη μετάβαση είναι κρίσιμο και οι περιβαλλοντικές, ενεργειακές και κλιματικές προκλήσεις που αντιμετωπίζουμε σοβαρές και πολυεπίπεδες. Για όλους αυτούς τους λόγους, η επιτάχυνση των διαδικασιών και η εφαρμογή βέλτιστων πρακτικών και πρωτοποριακών και καινοτόμων μεθόδων αποτελούν παράγοντες εκ των ων ουκ άνευ για την επιτυχή αντιμετώπιση των προκλήσεων που αντιμετωπίζει η Κυπριακή Δημοκρατία στους τομείς της απανθρακοποίησης, προσιτής ενέργειας και βιωσιμότητας.
